Oplichting is ook van alle tijden. Oplichters maken immers gebruik van onze zwakke plekken. Of die zwakke plek nu ontstaat door hebzucht of goedgelovigheid, ze vinden ’m en maken er geraffineerd gebruik van. En dus is het aan ons om oplichting en fraude te herkennen en te voorkomen dat we het volgende slachtoffer worden. Wellicht kunnen de volgende 13 lesjes in weerbaarheid daarbij van dienst zijn.
1. Ingewikkeld? Niet doen!
Wilt u gaan beleggen in een financieel product? Lees dan eerst het prospectus en de verplichte beleggingsinformatie. Hoe ingewikkelder de constructie is, des te voorzichtiger u moet zijn. Met het toenemen van de complexiteit van een belegging neemt de transparantie af. Vandaar ons gouden adagium: vermijd beleggingen die u niet begrijpt.
2. Check de site van de AFM
Kijk in de registers van de AFM (www.afm.nl) of op de website van de buitenlandse toezichthouder in het land waar de aanbieder zegt te zijn gevestigd. Dan kunt u direct zien of er een vergunning is afgegeven of dat de aanbieder op een waarschuwingslijst staat. Is dat laatste het geval, dan is ons advies in elk geval: LLL (‘Links Laten Liggen’).
LET OP: Een ‘Europees paspoort’ is géén kwaliteitskeurmerk. En een financiële instelling die niet in Nederland gevestigd is, staat niet onder toezicht van de AFM.
3. Gebruik Google (of een andere zoekmachine)
Googel op de aanbieder en op de aanbieding. Recensies spreken vaak — maar niet altijd — boekdelen. Wees vooral niet te goed van vertrouwen. Check de bronnen en lees vooral de negatieve berichten en klachten.
4. Pas op voor whatsappjes en sms’jes
Stuurt uw kind u een bericht via een ander mobiel nummer en heeft hij of zij snel geld nodig? Bel dan eerst uw kind op het u bekende ‘oude’ nummer. Werkt dat niet, bel dan iemand uit zijn of haar omgeving, bijvoorbeeld de partner. Of stel via het kanaal van het hulpverzoek (meestal sms of whatsapp) vragen die alleen uw kind kan beantwoorden (de naam van een huisdier, de kleur van een auto die u had, de leeftijd van oma, enzovoorts). Maak in elk geval nooit geld over zonder dat u zeker weet dat het echt om uw kind gaat.
5. Wees extra alert bij hoge rendementen
Rendement en risico gaan altijd hand in hand. Is een beleggingsaanbod te mooi om waar te zijn, met andere woorden: is het rendement heel hoog en het risico heel laag? Dan is weglopen de beste optie. Extreme rendementen zonder extreme risico’s bestaan namelijk niet.
6. Geloof niemand op z’n blauwe ogen
Een abonnee werd door de ‘ING’ gebeld met de mededeling dat er een groot lek in de beveiliging van de IT-systemen was. Ze moesten alle apparatuur zo snel mogelijk controleren. ‘Wat is het wachtwoord van uw iPad, wat is de pincode van uw pas? We moeten alle apparatuur checken, we sturen iemand langs, blijft u aan de lijn.’ Even later belt een jongeman in pak aan om haar pasjes en de iPad mee te nemen. Een kwartier later waren de rekeningen geplunderd tot de limiet van de maximaal mogelijke dagopname. De oplossing? Bij de eerste rode vlag hangt u op, doet u de deur dicht (of helemaal niet open) of loopt u weg. En u belt de politie op 0900-8844.
7. Vermijd online beleggingsaanbiedingen
Op aanbiedingen van aandelen, derivaten of andere beleggingen (zoals cryptovaluta) telefonisch, per e-mail, Facebook, Instagram, YouTube, andere social media of gewoon op het internet gaat u natuurlijk nooit in, en helemaal niet als de aanbieder aandringt en zegt dat het ‘nu of nooit’ is.
8. Stap niet in ‘exotische’ beleggingen
Blijf weg van ‘exotische’ beleggingen zoals vanille, wijn, whisk(e)ys, buitenlands vastgoed, enzovoorts, maar ook van (vastgoed)obligaties met een hoge rente en grondbeleggingen. Wees kritisch en blijf kritisch. Stel de aanbieder de volgende vraag: ‘Waarom heeft u mijn geld eigenlijk nodig? Als het zo fantastisch is, waarom doet u het dan niet helemaal zelf, met eigen geld en/of met wat hulp van een bank?’ Het antwoord — of het uitblijven ervan — spreekt meestal boekdelen.
9. Check het Deurmat-archief
Overweegt u een beleggingsproduct van uw bank of een andere aanbieder? Kijk dan eerst even in ons digitale Deurmat-archief (www.fiscalert.nl/op-de-deurmat). U vindt er meer dan 700(!) recensies van financiële producten. Twijfelt u over een product? Stuur gewoon een mailtje naar
10. Wees scherp op piramidespelen
Een klassiek piramidespel of ‘Ponzi scheme’ is in principe vrij eenvoudig te herkennen: u legt in en moet anderen aanbrengen. Hoe meer mensen u aanbrengt, hoe sneller u doorschuift naar hogere niveaus. Van beleggen is geen sprake: uw rendementen worden betaald uit de inleg van de verse ‘investeerders’ waarvan er steeds meer nodig zijn. Soms is het piramidespel subtieler en verpakt in een relatienetwerk. Zo liet ex-Nasdaq-voorzitter Bernie Madoff tientallen miljarden in rook opgaan. Gebeurt niet in Nederland, dacht u? Dan vergist u zich. De Nederlandse tennisgoeroe René van den Berg klopte op deze manier een kleine 130 miljoen euro uit de zakken van 1.400 ’beleggers’. U bent dus gewaarschuwd.
11. Betaal nooit vooraf
Heeft u een prijs gewonnen? Meldt zich de notaris van een verre ‘oom’ die u in zijn testament tot enig erfgenaam heeft benoemd? Krijgt u een mailtje van een helper van een minister die geld wil wegsluizen uit zijn Afrikaanse land? Of verklaart een onbekende u de liefde? De volgende stap is steevast dat u eerst even wat geld moet overmaken. Daarna komt er een kink in de kabel, maar geen nood: opnieuw geld overmaken en alles komt goed. Enzovoorts. U begreep het al: het komt nooit goed en uw geld bent u kwijt.
12. Pas extra op met BN’ers
Wat hebben Ali B., Jort Kelder, John de Mol, Carice van Houten en Humberto Tan met elkaar gemeen? Hun foto’s worden gebruikt voor schimmige beleggingsproposities — de zogenaamde ‘cfd’s’ of ‘contracts for difference’ waar je vooral geld mee kunt verliezen. Juridisch is het helaas vrij lastig om de buitenlandse aanbieders aan te pakken. En duur.
13. Contact met de bank? Bel terug!
U kent het riedeltje wel: geef uw pin nooit aan een ander, houd uw beveiligingscodes geheim, laat uw (digitale) betaalpas nooit door een ander gebruiken, beveilig de apparatuur die u gebruikt voor uw bankzaken goed, controleer uw betaalrekening regelmatig, meld incidenten direct aan de bank en volg hun aanwijzingen op. En toch houden mensen zich niet (consequent) aan deze basisregels. Als iemand u belt vanaf de ‘helpdesk van de bank’, vraag dan of u kunt terugbellen. Krijgt u via een e-mail, sms, whatsappje instructies om de bank te bellen, bel dan met het nummer dat u al van uw bank heeft en leg de situatie voor. Het is niet leuk om argwanend te moeten zijn, maar alleen zo voorkomen we dat we — met het schaamrood op de kaken — aangifte moeten doen van oplichting.
Toch opgelicht?
Als u meent dat u het slachtoffer bent geworden van oplichting of fraude, kunt u altijd de politie bellen (0900-8844) of online aangifte doen (www.politie.nl). Gaat het om uw bankrekening of creditcard, neem dan zo snel mogelijk contact op met uw bank of creditcardmaatschappij om de rekening of kaart te blokkeren. Betreft het malafide praktijken als ‘Marktplaatsfraude’, meld dat dan zo snel mogelijk aan de websitebeheerder.
Voorkomen is beter dan genezen:
■ www.afm.nl/nl-nl/consumenten/themas/waarschuwing
■ www.consumentenbond.nl/online-kopen/opgelicht-marktplaats
■ www.politie.nl/aangifte-of-melding-doen/controleer-handelspartij.html
■ www.veiligbankieren.nl
Bron: FiscAlert december 2021 | jrg 27 nr 10